Fyrst: Afsakið tilgerðarlega fyrirsögn, nostalgía eftir hentugleikum bara gekk ekki, en er samt það sem ég meina. 

Mér finnst gaman að ferðast á nýja, áhugaverða staði, en líka að koma aftur á staði sem eru mér kærir. Hins vegar eru þeir fleiri staðirnir sem ég hef komið til og ekkert langað neitt sérstaklega að koma aftur á. Á fyrrnefndu stöðunum leyfi ég mér að reika um gamlar slóðir, sumar hafa ekkert breyst, aðrar tekið hrikalegum breytingum og ekki alltaf til batnaðar. Þess vegna hef ég komið mér upp þessari valkvæðu fortíðarhyggju. 

Fyrir 2-3 árum fór ég að finna fyrir ákafri löngun til að komast aftur til Granada og skoða Alhambra-höllina, sem ég sá seinast þegar ég var barn að aldri. Í tvígang hef ég reynt að koma þeim túr inn í þéttskipaða dagskrá Córdoba-heimsókna, en aðeins eins og hálfs tíma lestarferð er á milli þessara fallegu borga. Reynslunni ríkari pantaði ég miða í Alhambra-höllina með einhverra vikna fyrirvara þegar ég brá mér til Spánar um daginn, en enn á ný var einhver þú-skalt-ekki-skoða-Alhambra púki á kreiki. Fleiri en eitt olli því að ekki varð af Alhambra-heimsókn enn um sinn, en miðinn sem fór forgörðum var ódýr. Datt í hug að tékka síðar sömu viku og þá var aðgöngumiðinn orðinn meira en tíu sinnum dýrari. En það var einmitt af því að ég pantaði miðann ódýran með góðum fyrirvara að ég komst ekki í þetta sinn. Mér hafði láðst að reikna með því að allar lestir frá Málaga til Granada væru uppbókaðar daginn áður en ég ætlaði að leggja í ferðina, og fyrsta rútan sem var laus kom of seint á staðinn. Þá stóðu mér tveir kostir til boða, að taka skertan túr í höllina góðu eða skoða Granada í skínandi fallegu veðri, en það hafði ég ætlað mér að gera í leiðinni. Sé ekki eftir því vali, alger dýrðardagur. Og svo held ég áfram að reyna þrátt fyrir óhóflegan túrisma. 

Grandadaheimsókn nú og fyrr: 

Þegar hér er komið sögu er rétt að geta þess að þegar ég var 6-7 ára bjó ég um hálfs árs skeið á Spáni með mömmu, ömmu og í lokin Ólafi fóstra mínum líka. Yndislegar minningar og krónísk löngun í hlýjar slóðir. Þegar heim var komið tók við skólaganga, nýir vinir, ný áhugamál og Carmen vinkona mín og páfagaukurinn Bíbbi voru bara hluti af fortíð sem ég hugsaði sjaldan til. Þrátt fyrir þetta hef ég ekki sótt sérlega mikið til meginlands Spánar fyrr en allra seinustu ár og þá aðallega á nýjar slóðir. Gömlu slóðirnar eru nefnilega óþekkjanlegar. Árið 1959 vorum við mest sjö útlendingarnir samtímis í Torremolinos, og þangað kom ég ekki aftur fyrr en í dagsferð fyrir örfáum árum og tengdi engan veginn. Hins vegar leist mér sérlega vel á Málaga, sem ég kíkti á í sama skottúr og ákvað að kynnast betur. Við fórum sjaldan til Málaga þegar við vorum í Torremolinos, gerðist þó svo fræg að fara á nautaat og man enn að upphitunarnautabanarnir voru með gular og bleikar dulur, en aðalnautabaninn með rauða. Mamma las Andrés-blöðin mín meðan á leik stóð og ég horfði spennt á leikinn. Skrapp í dagspart til Torremolinos, nánast fyrir kurteisissakir, í nýliðinni ferð, og tengdi ekki, en bara gaman samt. 

Torremolinos fyrr og nú:

Málaga olli mér ekki vonbrigðum í þessari ferð minni, né heldur Granada.

Þess má geta að ég kom við í London á heimleiðinni. England er mér alltaf kært eftir hálfs árs búsetu þar þegar ég var 18 ára að gera mislukkaða tilraun til að hætta í MR. Staðirnir sem ég elska í London eru ekki mínir gömlu staðir, síður en svo, en á alltaf taug til hennar og stað í hjartanu. 

Gallerý Grásteinn á Skólavörðustíg 4 setur skemmtilegan svip á bæinn. Skólavörðustígurinn er falleg gata og sem betur fer eru listagallerí enn áberandi hluti af götumyndinni og fallegasta húsið við götuna (að mínu mati) hýsir einmitt téð úrvalsgallerí, ennþá. Því miður virðist það vera að breytast og önnur starfsemi væntanleg í húsið. Góðu fréttirnar eru að galleríið heldur áfram í húsnæði skáhallt á móti núverandi húsnæði. Vondu fréttirnar eru að þar verður ekki sýningarsalur, eins og í núverandi húsnæði. 

Eftir ófáar ferðir á sýningar í sal Grásteins og reglubundið snuðr í búðinni góðu var ég orðin nokkuð vel kunnug þessu listamannarekna galleríi. Var staðráðin í að fá einhvern tima að sýna í salnum góða á efri hæðinni, því fallegri sýningarsal gat ég ekki hugsað mér. Eins og ein gallerískvenna orðar það svo skemmtilega: ,,Salurinn tekur svo vel utan um sýningarnar." Af einhverri rælni hafði ég samband við forsvarsfólk gallerísins á vormánuðum og hafði þá í huga að tryggja mér salinn einhvern tíma á næsta ári, því yfirleitt líða svona 18 mánuðir milli sýninganna minna, þegar ég er á annað borð að sýna. Fann strax á loðnum svörum að áhöld voru um sýningarhald á næsta ári og þegar mér var boðið að fá septembermánuð fyrir sýninguna mína stökk ég strax á það og sé ekki eftir því. Snemmsumars voru enn viðræður um framhaldið en þeim lyktaði þannig að þessari öflugu listastarfsemi í húsinu lýkur senn. Og þar með langri sögu lista og menningar í húsinu. Mín sýning verður líklega sú næstseinasta í þessu húsi. 

Myndirnar með þessari færslu eru frá sýnikennslu Íslandsvinarins Vicente Garcia fyrr í sumar, en galleríið er hans heimahöfn á Íslandi. Aðrar eru frá yfirstandandi sýningu minni í galleríinu og sýna vel hvað salurinn er fallegur, og svo ein af ytra byrði hússins. 

Vissulega er ég glöð yfir því glópaláni að detta í hug að hafa samband einmitt á réttum tíma. Mér finnst samt afleitt að geta ekki haldið áfram að koma á góðar sýningar í þessu fína húsi, en óska auðvitað gallerísfólkinu allrar velgengni á nýja staðnum. Það er svo sannarlega ekki því að kenna að svona fór, því ekki stóð á því að teygja sig eftir þörfum til móts við kröfur leigusala. Sé sá orðrómur réttur, sem ég hef heyrt um hvað á að koma í staðinn í þetta hús, líst mér afleitlega á það. En tíminn mun leiða í ljós hvað er að gerast, en kannski ekki hvers vegna. 

Hef ekki áhyggjur af því að götumyndin neðst á Skólavörðustíg breytist ýkja mikið, ef ný starfsemi fer að lögum varðandi friðun hússins, sem hér má skoða: https://www.minjastofnun.is/is/byggingararfur/fridlyst-hus-og-mannvirki/skolavordustigur-4 en hvað með sálina? Hún hefur sannarlega verið nærð með listum og listiðnaði sem hefur átt skjól í húsinu. En ekki meir, ekki meir. 

Á mörgum heimilum eru enn til straubretti þótt sú iðja að strauja sé ekki í forgangi hjá því fólki sem ég umgengst mest. Auðvitað man ég skemmtilegar sögur úr fortíðinni, eins og þegar eina frænka mín sem studdi sko alls ekki kvennafríið 1975 (þótt það væri bara kallað ,,frí") ætlaði að strauja allar skyrturnar mannsins síns, tvisvar, þann daginn. Eða þegar vinkona mín fékk starf í London 1970 sem ,,Mothers help" sem var næsta stig fyrir ofan ,,Au pair", ögn meiri laun og miklu meiri vinna. Á því heimili þurfi hún sko að strauja allar skyrtur bóndans á heimilinu þótt straufríar væru og nælonskyrtur að auki (vona að enginn mun eftir þeim hryllingi í búningasögunni). 

Tók fram straubrettið áðan, sem var innarlega í þvottahúsinu, og á meira að segja í óopnuðum pakkningum annað sem fer í húsið sem við erum að gera upp, það er til að hengja upp á vegg og taka út með einhverju hókusi-pókusi. Þótt ég ætli að enda með því að strauja alla vega fallegar silkislæður í treflaformi, sem ég hef fallið fyrir á ferðalögum, þegar ég fatta að það er líka hægt að verða kalt í hálsinn á suðrænum slóðum, var aðalerindið þó að fá gott vinnuborð af því nú eygi ég tíma til að vatnslita eftir eril seinustu daga. Og komum við þá að ferðalögunum ... 

Fáir gististaðir eru svo aumir að þar sé ekki að finna straujárn og straubretti. Gleymið straujárninu. Þar sem ég ferðast frekar praktískt, gisti sjaldan á dýrum gististöðum, eru herbergin mismunandi stór. Reyni yfirleitt nú orðið að stoppa meira en næturlangt á gististöðum og koma mér vel fyrir þótt ég sé oftast ekki mikið á hótelunum á ferðalögum. Ef herbergin eru lítil eru straubrettin alveg feikilega nýtileg, til að leggja fötin sín yfir á kvöldin, hafa það innan seilingar sem þarf, stundum betri tölvuborð en þau sem ætluð eru til þess, séu þau til staðar. Og ég tala ekki um þegar ég er að skrifa lengri ritgerðir (MA, MS) eða bækur. Hversu oft ætli ég hafi ekki spennt upp straubrettið mitt uppi í sumarbústað eða á skyndiskrifstofum erlendis og lagt frá mér gögn og einstaka kafla furðu skipulega. Straubretti má líka hækka og lækka, afbragðsgóð fyrir aukaskjái við fartölvuna, þá þarf ekki að dröslast milli staða með sólstólana sem ég nota til að hækka fartölur og skjái. Er farin að ferðast æ oftar aðeins með tösku sem passar undir sæti í flugvélum og þá munar alveg um sólstólinn. 

Mín hagnýtu ferðaráð eru kannski ekki við hæfi allra, en ef ein manneskja getur notað sér þetta ráð og hefur ekki dottið það í hug sjálfri, þá bara vessgú! 

Sem betur fer fyrir okkur öll er flug (nú orðið allavega) orðið enn öruggari ferðamáti en fyrrum, og hefur þó alltaf verið mjög öruggt, samanborið við akstur mishæfra viðvaninga (okkar bílstjóranna) á misgóðum vegum. Eitt af því sem tryggir þetta er góð vopnaleit. Hér er saga sem sannar hversu góð hún er, svona að mestu leyti.

Fyrir rúmum mánuði var kona tekin í vopnaleit á Schiphol-flugvelli í Amsterdam. Eflaust gerist það nokkrum sinnum á dag, en þetta var í fyrsta sinn sem téð kona lenti í þessu. Hún hafði ætlað að laumast um borð í Dreamliner-vél TUI í 10 tíma flug til Karabíska hafsins vopnuð skærum, sem hún hafði reyndar ekki hugmynd um að leyndust í handfarangri hennar. Þegar upp komst sótti hún það fast að vopnið yrði gert upptækt, en það var bara hlegið að henni og henni sagt að halda áfram svona þungvopnuð. Þegar í áfangastað var komið og konan gat ekki stillt sig um að taka mynd af vopninu fann hún í fórum sínum, einnig í handfarangri, hníf og hann fékk að vera með á myndinni, en það vekur spurningar hvernig það vopn komst í gegnum vopnaleitina. 

Eins og lesendur grunar ef til vill er ég þessi þungvopnaða kona og sannast sagna rifjast aðrir válegir flugvallaviðburðir upp í framhaldi af þessu einkennilega ævintýri. Reyni að gera því skil í 2. hluta flugvallaævintýranna. Þar verður fjallað um saklausu smyglarana. 

Mér finnst tilveran yfirleitt mjög skemmtileg, oft það sem ég er að gera þá stundina, gleymi mér í skemmtilegum minningum og það sem ég er veikust fyrir, að hlakka til. Vera má að til sé einhver fín greining á persónuleikaröskun tilhlökkunarfíkla, en ekki þekki ég heiti yfir svoleiðis lagað. 

Núna er ég á einum slíkum tímamótum, á leið út í eftirlaunalífið í þriðja sinn á ævinni, alla vega í sumar, og ég hlakka svo til. Það æxlaðist reyndar þannig að seinast þegar ég fór á eftirlaun varði það bara í 6-7 vikur og inn í þann tíma komu jólin. Svo var ég óvænt komin aftur út á vinnumarkaðinn, nema þegar ég var upptekin við annað, aðallega ferðalög. Það var skemmtileg U-beygja, nógu skemmtileg til að ég gæti freistast aftur í einhverja launavinnu í haust, en núna er ekkert framundan nema eftirlaunalífið. Nenni ekki að blanda mér í umræðuna ,,ég hef aldrei haft eins mikið að gera og eftir að ég fór á eftirlaun" með fullri virðingu og algerri þátttöku í slíku. Var vissulega á eftirlaunum á aldrinum 65-69 ára en ég neyddist þá upprunalega til að segja föstu vinnunni minni lausri vegna annríkis. En núna sé ég tímana framundan sem tilhlökkunarefni vegna smáatriða sem skipta mig býsna miklu máli. 

Ég hlakka svo til að geta fengið mér gott kaffi latté á hvaða tíma sólarhrings sem er, án þess að þurfa að kenna því um ef ég skyldi sofa ,,of lengi" frameftir. Heima eða á kaffihúsum, hvort tveggja gott. Hef reyndar ekki orðið andvaka vegna kaffidrykkju nema þegar ég var í módelteikningu í Myndlistarskólanum í Reykjavík og fékk mér kaffi í öllum hléum frá kl. 19:30 til 22:30. Módelið þurfti 10 mínútna pásu eftir hverja 20 mínútna stöðu og við hin kaffi. Móðuramma mín drakk alltaf kaffi á kvöldin til að sofna betur og það var ekki koffínlaust. Hún var afskaplega virk (og skemmtileg) kona og hefði kannski verið sett á rítalín ef hún hefði fæðst 100 árum seinna.

Ég hlakka líka til að snúa sólarhringnum í ótal hringi ... allt eftir því hvað ég verð að gera hverju sinni. Geta haldið áfram með mynd sem ég er að vinna að fram eftir nóttu þegar ég vil, flakkað um heiminn án þess að finna nokkurn tíma fyrir þotuþreytu út af tímamismuni, það er ánægjulegur fylgifiskur óreglulegra svefnvenja. Sofið eins og ég vil án þess að þurfa að stilla vekjaraklukku, nema ég sé búin að ákveða að gera eitthvað tímaháð daginn eftir, en slíku held ég í algeru lágmarki.

Ég hlakka líka til að sjá hvaða óvæntu vendingar lífið mun hafa í för með sér, ef það á annað borð heldur áfram að koma mér á óvart. 

Ég hlakka líka til að finna út hver mín viðbrögð verða næst þegar hnippt verður aftur í mig og ég plötuð til að taka að mér eitthvert verkefni. Verð ég tilbúin í ,,eina lotu enn" eða er þetta bara orðið gott, fimm dagar í 72 ára afmælið? Hef alltaf verið gríðarlega heppin með vinnufélaga og fínustu fagnaðarfundir þegar ég hitti þá aftur eftir eitthvert hlé. Ófá skiptin sem ég hef kíkt við á gömlum vinnustöðum. Eins ófélagslynd og ég er að eðlisfari, þá getur blessað fólkið sem ég hef verið að vinna með bara ekkert að því gert að vera svona yndislegt eins og það hefur oftast verið.