Skömmusta og sjálfumgleði

Þótt ég eigi samleið með mótmælendum, enn einu sinni, þá er ég ekki alltaf sammála þeirri orðræðu sem á sér stað. Orðræðan og hvernig við skilgreinum okkur skiptir máli ef okkur á að þoka áfram á skárri stað. Þessi skömmusta gagnvart Evrópu og/eða Vesturlöndum, hún hefur vakið mig til umhugsunar. Mig langar til að vita af hverju hún stafar? Ef við dáumst að nágrannalöndunum af því þau fara flest betur með sjúklingana sína en við, þá er ég með. En ef það er vegna þess að við viljum vera viss um að við tilheyrum ,,elítunni“ í heimi þjóðanna, þá er ég ekki með. Ágætu vinir, gegn hverju erum við einmitt að berjast núna?

Mér líður sem sagt ekkert allt of vel með það hvernig margir hér á landi skammast sín aðallega gagnvart öðrum velsælum Vesturlöndum, núna þegar til umræðu er einmitt misskipting auðs og valda. Slík misskipting á sér ekki aðeins stað innan landa, heldur milli landa. Þótt fáeinir spilltir þjóðarleiðtogar og sá hluti auðsstéttarinnar sem sinnir eingöngu sérhagsmunagæslu komi óorði á mörg þau lönd sem við flokkum okkur EKKI með, lönd sem ekki eru hin frábæru Vesturlönd, þá finnst mér of oft gleymast hve ríka menningu, góða menntun og eftirsóknarverð gildi mörg önnur menningarsvæði en Vesturlönd eiga. Við Vesturlandabúar erum ekkert endilega til fyrirmyndar á öllum sviðum. Má ég nefna umhverfismálin? Og það er staðreynd að ýmsir verstu siðspillar Vesturlanda einbeita sér enn að því að níðast á fólki í öðrum heimshlutum. Eigum við bara að gleðjast yfir því að þeir láta okkur á meðan svolítið meira í friði, ef þeir þá gera það?

Ég veit það vel að ég má vera þakklát fyrir að búa ekki í samfélögum þar sem konur eru gersamlega valdalausar í nafni (misskilinnar eða skilinnar) trúar. Eða í landi þar sem líkurnar á því að búa við sára fátækt og skort á mannréttindum eru yfirgnæfandi meiri en að líkurnar á að tilheyra forréttindastéttinni. Og að hafa ekki búið við raunverulega, alvarlega skoðanakúgun, já ég er þakklát fyrir það líka. En ég get engan veginn talað um Rússa eða Úkraínumenn með einhverri sjálfvirkri fyrirlitningu þótt þeir sitji uppi með meiri forystuvandamál en við (er það annars ekki?). Eða dæmt fyrrum nýlenduþjóðir Evrópu fyrir að halda áfram að láta kúgara kúga sig eftir margra alda þjálfun. Finnst heldur ekki allt á Vesturlöndum frábært. Vona að það skili sér í umræðuna með tíð og tíma, við höfum alveg séð hryggileg dæmi um hvernig sjálfumgleði fer með fólk, stéttir, tímabil og heilar þjóðir og heimshluta.

Tíðindi dagsins kalla á blogg

Lagaumhverfið og skortur á vilja til að herða löggjöf um skattaskjól eru líklega það markverðasta í umfjöllun fjölmiðla – hvernig stendur á þessu?

En að öðru leyti liggur mér þetta á hjarta núna: Er ég sú eina sem er ekkert óskaplega undrandi á því að ýmsir ráðamenn þjóðarinnar skuli standa nákvæmlega fyrir það sem þeir standa? Í ljósi þeirrar staðreyndar að ýmsir þeirra tilheyra sérréttindastétt sem telur hreinlega eðlilegt að skara eld að eigin köku en þykist standa fyrir annað þegar að kosningum kemur. Og þá er ég að tala um í víðari skilningi en bara þeir einstaklingar sem eru í kastljósinu núna. Mikil misskipting auðs og valds er staðreynd, bæði á Íslandi og annars staðar og hún leiðir einmitt til þessarar stöðu. Tveir og stundum þrír flokkar hafa verið kræfastir í því að hygla forystumönnum sínum og staðið vörð um hagsmuni stóreignafólks. Fullt af öðrum flokksmönnum styðja hinar fallegri hugsjónir þessara flokka og alls ekki fulltrúar eigin hagsmunagæslu. Við þekkjum flest marga þeirra. En: Afsakið, en hvaða flokkar voru eiginlega kosnir til valda aðeins fimm árum eftir hrun? Og hver kaus þá? Vissulega gerði ég það ekki, en er samt hluti af þessu samfélagi sem ber ábyrgð á þessum mönnum. ,,Ooops we did it again“, segir í vinsælu lagi. Það hefur ekki eins mikið breyst frá því skattaskjólsmálin komu upp eins og margir vilja vera láta. Það var alltaf tilefni til tortryggni. Og ef niðurstaðan verður sú sem mig grunar, að annar af helst auðs- og valdaflokkum landsins svíki hinn í tryggðum og verði fyrir vikið refsað ,,minna“ en hinum, þá kemur það mér heldur ekki á óvart. Hefði ekki gert það ef við (það er ráðamenn Íslands og fulltrúar landsins á alþjóðavettvangi) værum ekki enn einu sinni orðin opinber á alþjóðavísu að dómgreindarleysi. Eins og Guðni Th. Jóhannesson minnti á í fréttatíma áðan, þá hefur tekið sig upp gamalgróinn hugsunarháttur: ,,Ég á þetta, ég má þetta.“

Kosningar nú í vor/sumar, samhliða forsetakosningunum, eru að mínu mati líklegasta niðurstaðan nú, ekki sú eina mögulega, heldur líkleg. Hvernig nákvæmlega það ber að veit ég ekki á þessari stundu. Það mun líklega koma í veg fyrir breytingar á heilbrigðiskerfinu sem sumar hverjar virðast stefna að því að halda áfram að rukka íslenska sjúklinga miklu meira en sjúklinga í nágrannalöndunum. Ég ætla rétt að vona að næsta ríkisstjórn muni bera gæfu til að létta þessum byrðum af sjúklingum og rétta hlut þeirra sem standa höllum fæti í samfélaginu. Afsakið aftur, en ég er ekki bjartsýn. En breytingar alla vega sá kraftur sem gefur möguleika til að gera betur – eða verr.